     ina calangube | Friday, February 16, 2001 - 09:01 am
in hanatida umada (agoonta, masaakiinta, shacbi waynaha)la dhaco ma xaqbaa!!!?
waxaa layaab leh inay isku soo aadeen lacago la soo daabacay oo dalka dhawaan
yimi iyo dayaarado saddex ah oo ay soo gateen ganacsato gacan wayni ka
dhaxayso dowlada ku meel gaarka ah ee aan dhamaanteen u wada naqaan dowlada
kmg ah ee carta.
waxaa cad in lacagtaasi ay tahay hantidii shacbi waynaha soomaaliyeed dad badani
waxay isu suaalayaan siday bay u tahay hanti shacab;
waxaan isku dayayaa in aan si la wada fahmi karo u fasiro:
dowlad kasta ee aduunka ka jirta oo aan u danayneen shacabkeeda waxay awood u
leedahay inay hantida shacabka ka qaado oo ay gacantooda soo galiyaan, waa
waxa ay hada samaysay dowlad kmg ah ee loo yaqaan carta. dowladaha westernka
ah ayagoo og in falkaa xun ay dowladi ku kici karto ayaa waxaa awooda ay dowladu
ku leedahay bankga dhexe la yareeyay amaba loo xilsaaray gudiyo culimo
dhaqaalaha aad wax uga yaqaan iyo odayaal daneeya danta wadankooda iyo
shacabkooda (ganacsato, religous ppl etc)
sidee hadaba ayay suaashu tahay ay u samaynkaraan arinkan reer carta ku
kacday:
hada anagu waxaynuba ka hadlaynaa dowlad aan central bank lahayn laakiin, arinta
ka taagan soomaaliya hada oo ay ku kaceen ragan loo yaqaan carta oo uu
hogaaminayo ina qasin salad hasan.
arinkaan waxaan caan ku ah oo mar walba tusaale ahaan loogu soo qaataa
wadanka zaire, oo ay dhacday hadan ka jirto in jawaano lacag ah ay dadku caadiyan
wataan.
hadalkii ayaan ku dheeraaday aan bilaabo expalnationka waxa ku dhacaya
dhaqaalaha wadanka iyo sida ay dowlad ku sheegtada ay u dhici karto hantida
masaakiinta:
lacag waxaynu isku wada raacsan nahay inay tahay hanti, hantidana ay muhiim
tahay in la ilaaliyo qiimaheeda,
intaynaan guda galin micnaynteena aanu u aragno lacagi inay tahay badeecad (sida: guri, gaari, jawaan bariis ah, sonkor iwm) aynu is xasuusino intii aan dunida
aqoonsan lacag, waxay dadku is dhaafsan jireen badeecooyin, anagoo taa
xasuusan aynu mar labaad u aragno in lacagi tahay hanti, si ay noogu fududaato
fahanka waxa ka dhacay soomaaliya.
waxaynu kaloo isku wada raacsananahay in hadii badeeco badani oo ka badan
baahida loo qabo badeecadaas suuqa taal in sicirkeedu ama qiimaheedu dhacayo.
hadii qiimaha lacagta nafteeda dhaco yaa faaiidaya, yaase khasaaraya.
waxaa faaiidaya nin alla ninkii iska iibiyay lacagta shilin soomaaliga, waxaana
khasaaraya nin alla ninkii lacagta iibsaday.sidee bay taasi ku dhacaysaa weeye
suaasha xigtaa:
in somalia:
waxay reer carta soo daabacdeen lacag shilin soomaali ah, ayaga oon raacin
wadadii dowladi u mari jirtay markay rabto inay lacag samayso: by selling gold in
exchange and the central bank reserve (foreign currency) in exchange for their
currency.
waxay taasi dhalisay in lacag badan suuqa imaato sarifikki lacaha qalaad uu cirka
isku shareero sababta aan kor ku soo xusnay iyo dhalabkii lacagaha qalaad oo
batay oo reer carta iyo ganacsatadii fan garayn jirtay waxay wadanka ka qaateen
wax ala wixii lacago qalaad ay heli kareen si ay ugu soo gataan dayaaradahaa ay
hada soo gateen iyo xoogaa ay siiyeen reer carta aabahood ina qaasin iyo galayr,
waxayna ku bedeleen lacagtii been abuurka ahayd ee ay soo daabaceen.
waxay taasi sababtay in aniga iyo agoontii deriskayga ahayd ee u baahnayd shilin
soomaaliga si aan ugu adeegano daily lifeka suuqyada xamar in lana dhaco, waxaa
kaliya ee badbaadi kara waa nin ogaa waxa dhici doona (sida: ina qaasin iyo galayr
iyo nin alla ninkii ku raacay in hantida shacabka la dhaco) iyo nin awood dhaqaale
leh oo sugi kara inta ilaa ay sicirka shilinka ku soo noqonayo meeshii uu taagnaa
taasoo aan malaynayo inaysan dhici doonin. waad qiyaasi karaysaan ayaa
malaynayaa waxa halkaa ka dhacay iyo cida faaiiday.
lacagtii laga dhacay masaakiintii iyo agoontii, waxaa lagu soo iibsaday saddax
dayuuradood oo midi qaado 160, midina 50 mida ugu yarina 38 qof.
kadib markii ay miishinkii(hanitda guurtada iyo mida ma guurtada ahba ay
gacantoodii gashay) ay lahaayeen ay gaareen, ayay tuugadii waxay ku dhawaaqeen
ayagoo is tusaya dadwaynaha (aan isha dheer u lahayn waxa ku dhacaya
dhaqaalaha) in aysan raali ka ahayn arinkaa, ganacsatadana ay kala wareegi
doonaan lacagihii ay soo daabaceen; iyagoo oo handadaya cid ala cidii ku kacda
falkaa ay ayagu ku kaceen.
Lacagtii ay dowladu la wareegtay lama yaabayoinay mushaar uga dhigaan
shaqaalahooda.
taasoo sababi doonta inaan aragno the second and the third effect of the economy,
waxaa macquul ah inaan aragno effect aan waynayn hal mar laakiin waxaanu arki
doonaa "very slow longterm negative effect".
arinkan waa markii labaad ay ku kacaan. marka bal maxay idinka idiin la
tahay????????????????
waxaa ayadana run ah in falalkaa oo kale ay ku kaceen ina yusuf iyo cigaal!!
soomaliya ilaahbay leedahay.
waa qoray ina calangaalo-gube. |
