Skip to main content

 

.

 

 

.

SomaliNet Library

Diseember 2002

Published on: 2002-12-10 11:56:44

 

Intii aysan raad nagu yeelan ilbaxnimada daciifka ah oo dhaqanka u noqotay Soomaalida reer magaalowday, beelahayaga reer miyiga ah waxaa u dhaqan ahaa in ay ka guursadaan beelo ay degaan iyo dhalashoba ku kala drugsan yihiin, iyaga oo gabdhahooda siin jiray beelo aanan la duddo ahayn. Marka gabdhaha la isa siiyona, waxaa halkaas ka abuurma xiriir xididnimo. Xiriirkaasi wuxuu ahaa xiriirrada dhex-mara xubnaha bulshada reer miyiga ah kuwooda loogu xushmad iyo xishood badan yahay. Waxaa miyiga Soomaaliya ku badan nin meel kula nool soddohdiis oo eeyan weligood wejigooda is arag. Xoolo-dhaqatadu, wax badan oo nolosha u sahla ayay ku heli jireen xiriirka xididnimo. Aw-Muuse Ismaaciil oo arrinkaas tilmaamaya wuxuu yiri:

 

Nimankii deg deg u keeni jirey xidid wuxuu doono

 

Salaan Carrabey ayaa isaguna tilmaamay maamuuska xididka. Mar ay rag marti ah oo jifidiisa ah u yimaadeen ayuu xaaskiisa gabay kula hadlay isaga oo leh :

 

Naagyahay hannaan xididtinnimo waa hantiyo soore

Laba la hinjiyaba waa hunguri kii horreyn jiraye

Aqalkaan hilbiyo soori ool haqab la\' oo buuxa

Aan Haanta caanuhu ku jirin halab karuurkeedu

Guur uma hagaagine waxbaa loo hadoodilaye

 

Taas bay ahayd sababta uu Eebe uga mahad celiyay abwaankii lahaa tixdan.

 

Xamdi mahad xigto iyo tol iyo xidid haddaan yeeshay.

 

Maamuuska xididku ma ahayn arrin xilliyo gaar ah ku jaangoan. Sida uu dhaqanku ahaa, dadka xididka ah mar kasta oo ay colaad jirto waa ay is bixin jireen. Xilliyada qallafsan, xididku waa uu isu xoolo-gooyaa. Tub marka safarradana, xididku wuxuu ka mid yahay meelaha socdaalka lala beegsado oo ay reer miyigu higsadaan. Xushmadda iyo maamuuska xididku leeyahay iyo gudashadeeda, meelo badan ayay sheekooyinka Soomaalida kaga xusan tahay. Waxaa ka mid ah markii Maxamad Cabdulle Xasan uu gabadha ka doonay Islaan Faarax oo ahaa isimka ugu magac waynaa gobolka Mudug. Islaanku gabadhii waa uu bixiyay. Dabadeed siduu dhaqanku ahaa Sayidku waa uu marin-gobaadeeyay, wuxuuna bixiyay xoolo badan oo isugu jira geel, fardo iyo qoryo. Sayidkii waxaa loo sheegay in Islaanku uusan ku qancaynin xoolo yarad ah oo uu ka maqan yahay faraska la yiraahdo Xiin-finiin. Sayidku waxaa ku cuslaaday in uu faraska bixiyo qiimaha uu lahaa awgiis. Waxaa jira gabay uu Sayidku ka tiriyay dhacdadaas oo uu kaga faaloonayo qiimaha wayn ee uu farasku lahaa. Gabaygaas oo lagu magacaabo Xiin-finiin, wuxuu tilmaamayaa sida ay ugu cuslayd Sayidka in uu faraska bixiyo. Waxaa kale oo uu tilmaamayaa in xushmadda xididku ay ka sarreyso wax kasta oo la qiimeeyo. Tixihii gabaygaas waxaa ka mid ahaa :

 

Xigto iyo qaraabiyo hadduu, xidid i weydiisto

Xaayow iyo Qayuumey haddii, la igu xoodaansho

Xubbigayga kuma hayn inaan xiisow bixiyaaye

Xiddaysane ma dhiibeen anaan xaaladday bogane

Ha yeeshee xogtaydaan ka biqi inay xumeeyaane

Xaashaa-lillaahiye nin goba xamasho waw ceebe

Xayawaanka oo idil naftay, kala xeraadaane

Mar hadduu suldaan igu xil lihi, igaga xaydaantay

Xadhigigiisa qabo aadmi kale, kuma xurmeeyeene

 

Xididkii intaas laga waayo, qiimo darridiisa waxaa tilmaamay Cali Jaamac Haabiil oo yiri :

 

Mataan lidiqa laas miilo leh yaa mitimis dhaama

Marwo camal xun maangaab ninkeed maqasha baa dhaanta

Xididkii aan maamuus lahayn malihi baa dhaama.

 

Muuqaal ka mid ah abtirsigii awoowayaal :

 

1. Maxamuud                          1. Faarax                         1. Cali

2. Cali                                     2. Casayr                         2. Xasan

3. Xirsi                                    3. Dhiblaawe                    3. Cali

4. Warsame                            4. Jimcaale                       4. Cabdi

5. Sharmaarke                        5. Wardheer                     5. Maxamuud

6. Diini                                   6. Aadan.                           6.   Khaliif

7. Faarax                                7. Yuusuf                           7. Ay-Bakar

8. Guuleed                             8. Cismaan                         8. Fiqi-Walaal

9. Sharmaarke                       9. Maxamad                       9. Adeer

10.Khalaf                              10.Cigalle                          10.Mahad-Alle

11.Xuseen                             11.Xashane                       11.Yabar-Cadde

12.Yuusuf                             12.Maxamuud                     12.Fiqi-Cumar

13.Mataan                             13.Cod-wayne                    13.Xuseen

14.Ciise                                 14.Abokor                           14.Buraale

15.Axmad                             15.Majabe                            15.Ciise

16.Maxamuud                      16.Sebti                                16.Waqantiile

17.Daauud                           17.War-waaq                       17.Abti-Udug

18.Abaadi                             18.Xayle                               18.Wacayeen

19.Muuse                             19.Ximyar                             19.Reer-Toonle

20.Maxamad                        20.Makahaan                        20.Qubays

21.Xuseen                            21.Wacaysle                          21.Sinji

22.Warwaaq-jecel               22.Kiliibaar                              22.Lafa-gaab

23.Raadimiir                        23.Murursade                         23.Surre

24.Amaan-reer                    24.Wadaare                             24.Maha

25.Isaaq                              25.Karanle                               25.Dir

26.Gaashireedle                 26.Hawiye

27.Hadambare

28.Baal-yare

29Aw-Same

30.Mareexaan

31.Sade

32.Daarood

Back to Category