Gabay: Diiwaan ha lagu qoro

Ummad waliba waxay leedahay Taariikh xumaan iyo samaan midkay ahaataba, taasoo ka hadlaysa Dad, Degaan, Xuduud Iwm, lehna xasuus u gooniya oo dhalisay Horumar ama dib u dhac. Faa’iidada ku jirtaahina waa in ay ogaadaan jiilasha aan markaa goob joogga ahayn si ay u xasuustaan shaqsigii ama kooxdii horumarkaa sababta u ahayd, looguna daydo wadadoodii, taa badelkeedana in lagu Haaraamo qofkii ama kooxdii sababta dib u dhac loogana digtoonaado jidkoodii. Haddaba maansadaan waxaa tiriyay abwaanka caanka ah ee Cabdulle Cilmi Yarrow oo haatan ku sugan Muqdisho, halkudhigeeduna waa Diiwaan Ha Lagu Qoro, waxaana uu tiriyay Suugaan farabadan oo hadda aad looga yaqaano Soomaaliya, waxaana wareysaty Xafiiska Somalinet ee Muqdisho.

Gabaygaan ayaa ka hadlaya inta badan waxyaabihii ama dunuubtii la galay sanadihii burburka iyo dagaalada sokeeye, iyo waxyaabo badan oo sabab u ah jiritaanka ummadeed.

Da’da labiyo toban sano

Ka horow dalkaygaan

Ilaa maanta duhurtii

Degenida wanaagiyo

Wixii dumiyay samihii
Dad ma wada dhintaanoo
Waa lakala dambaynee

Da’da soo koraysiyo

Duud oday kuwii jira

Si ay dabagal buuxiyo

U helaan digniin saxa

Kuwii galay dakanaduna

U dafirin dhankoodii

In taariikhda lagu daro

Diiwaan adagna lagu qoro

Deelayda maansada

Dabuubtay waxaan iri

Burburkii dalkaygii

Anigu ciidan maan dirin

Hala duulo maan dhihin

Dabkii baxayay maan shidin

Walaalkayna maan dilin

Isku dire kan iyo kaas

Laba dubbe u kala dhiib

Beenaan daahba lagu qarin

Dambaaburo dhexdoodii

Wali daaji maan oran

Waxaan dooni ruux kale

Dirqi qaado maan dhihin

Maamul jiray ma aan dumin

Si aan derajo ugu helo

Saqda dhexe dad jiifkood

Nabad ugu dangiigsaday

Durbaana colaad jaan

Madfac daaqa maan dhihin

Qofaan ruux isagu dilin

Diyo kama qaadan wali

Dambi weeye zinaduye

Haween dumar jid xaaraan

Xoog kama dan qudanoo

Maan badin darxumo wali

Dulmi raali kama noqon

Ruux dilay kas ruux kale

Dambigeed asoon galin

Dib wixii ka iman iyo

Dayr hore wixii dhacay

Dayn ku qora ma aan dhihin

Diyo ama qisaas taal

Oo uu daayinkeen yiri

Nolol baa ku duugane

Ha loo qaato duuduub

Hala daayo taas oo

Bac madwna xeer daris

Iyo baadil daba yaal

Dastuurkaasi maan qoran

Duufaantii colaadaha

Dayaankii rasaastiyo

La dalawgi baahida

Dibadaha hayaankii

Ujro kama daldalanoo

Xaasidnimo daraadeed

Intaan huuri daabulay

Sida shabaqi dabatada

Kuma daadin biyahoo

Dul-sabbaynta meydkood

Dugaag bada ku nool ihi

Ha dilqadeen ma aan dhihin.

Dawac neefu iga cunay

Ma dul saraan gorayoo

Inay qirato dambigana

Ciddiyaha kamaan dubin

Isheed daamur kuma shubin

Durruq aanaduu galay

Dameer uma xirxiranoo

Intaan dubbe ku arax dhabay

Dhegta dhiigga uma darin

Dawladaha shisheeyaha

Cadowgii dalkaygiyo

Wali daafi qurunleey

Damacooda bahalnimo

Dullaal fuliya maan noqon

Darbi anigu maan jebin

Intaan qodayna maan degin

Dad lahaana kama bixin

Dukaan xiranna maan gelin

Maan derderin milkiilihii

Garba duu intaan xiray

Maan daldalan wixiisii.

Ma af duuban wali ruux

Sida ari dubaaxii

Dulaal beeci maan oran

Dabadeed ma aan gadan

Bilicdii dalxiiskiyo

Kheyraadyada dalkaygii

Sharci darro intaan guray

Dibedaha u dhoofiyay

Dal shisheeye kuma dhisin

Anna kaygii maan dumin

Misna darajo kama rabo

Degdegsiimo taajirid

Inta kalena daad-xoor

Sideedii daciifnimo

Sacabaha ha doogtaan

Dalab lacago faalsaa

Daraasiin waraaqaa

Ma daabulin bakhaaroo

Sicir-barar ma doorbidin

Xanta kuma durraantoo

Mayd walaalkay duhurtii

Kuma daaqin ceeriin

Deequu haysto ruux kale

Xaasidnimo umaan deyin

Sida dacayo weyntiyo

Diin-laawaha cawaankaa

Deriskayga oo qaday

Intaan dhereg dilqaday wali

Mana duugin baaqigii.

Intaan soo daliilshee

Kusoo sheegay diidmada

Iyo qaar kaloo dedan

Taag darriyi imay hayn

Dadna igama reebine

Daayinkii makhluuq idil

Daalacul quluubkaa

Wixii daahir muuqdiyo

Allihii intii dedan

Aan dabool ka qarinaa

Cabsidii I dabartoo

Aan dartii u dhaafee

Ha yeeshee dadbaa jira

Diinta iyo dhaqankiyo

Dalkaan kula wadaagnaa

Had iyo jeer la daakira

Misna aan digniin badan
Dunuubtay galaayeen
Dadab iyo si toosaba

War hooy daaya aan iri

Dabuubtayda waanada

Laab ay ku dagi iyo

Dheg daloosha uma laha

Ilaa dawanka mowdkii

Iilka dubuq la siiyana

Xumaantay dabaasheen

Dunuub uma maleeyaan

Intaas oo dalkii rogay

Duuduub kuwii galay

Darajana waliba raba

Dalka way ka buuxaan

Dibedana kuwaa jira

Waxay daba ordaayaan

Danqashaa murtiyi tiri

Ileyn madax dadeed iyo

Mindi tii af daysaba

Dawna lagama quustoo

Naga daaya lama dhaho

Wax u dirashadoodee

Kama daalo aniguna

Qatar uga digaalkiyo

Dareenkayga qaylada

War ka jooga duulyahow

Dariiqaad ku socotaan

Dawaaraha ciyaartaa

Dab iyo qarax ayaa xigi

Igamana dul qaadaan

Iminkana daliil kale

Bal su’aalahaan daya

Inay daawo keenaan

Dalku calan ma leeyahay

Dul babada xornima oo

Damaaciga gumaystaha

Ciidan daafac dhabahoo

Ku danaysi qoloqolo

Qaranimo ka doortiyo

Darbi adag ma leeyahay

Ummad kala dambaysoo

Isu wada damqada oo

Daryeelkooda maatida

U daacada ma leeyahay

Diiratada abaartiyo

Colaadaha is daba yaal

Kolley waa la doogiye

Nabad baa dambaysee

War hooy yaan la dacaroon

Dulqaad badan ma leeyahay

Culumada dariiq alle

U duwaaya shacabkoo

Halisahana uga diga

Furuuc hoose diintana

Aan ku kala durkaynoo

Wada daafac asalkiyo

Isu duman ma leeyahay

Aqoon-yahan la doortiyo

Waayo-arag ku daba gala

Diirad wacan ma leeyahay

Diinta iyo ku dhaqankeed

Beel- daaje raaciyo

Duq iyo oday ma leeyahay

Dawgii wax-barashada

Dhalinyaro u duubtoo

Aan akhlaaqda daba marin

Barri daafac qarannimo

U darbaday ma leeyahay



Maal-qabeen dadkiisii

Diihaal abaartiyo

Duruufaha adygaa

Aan macaash dulsaariyo

Ku danaysan ribadoo

U damqada ma leeyahay

Qaybahaa dareenkay

Inay qaran dantii tahay

Daah igama saarnee

Kuwii dumiyay ee liqay

Darajana waliba raba

Diiwaan adag halagu qoro

Ruuxii uurka kuu daba

Dibindabyo kula raba

Cafis dalab dhankaagii

Dambigana hortaa qiran

Allaa kaga dambeeyoo

Arkaayoo dul-joogee

Mar haddaadse dooxada

Dabinada laguu dhigay

Adigu doonanaysoo

Mar kastaaba dalaq dhihi

Ogow doqon inaad tahay

Badbaadada dalkaygiyo

Sii daawo noo noqon

Allaah baan u daayee

Darajaale eebbow

Idilkeedba dunidaan

Duudkeeda waxa jira

Adaa daa’in uumoo

Caqabado ku daahshiyo

Misna aan ku daal mudan



Darajaale eebbow

Duul adi ku caasiyay

Deg-deg aarsigaagii

Adaa dawlad ku ahoo

Misna dibu dhiggiisii

Bal inuu dulmiguu galay

Kusii daadeggiisii

Towbaddii ka door bido

Adigaa dulqaad badan



Adaa labada daarood

Dul iyo hoosba maamula

Ciddii kugula doodana

Calaamado digniinaha

Iyo ciqaabo daba yaal

Caqli duul aad siisana

Uu dareenka garan karo

Adaa dawlad ku ahee

Darajaale eebbow

Siduu doono yeelow

Dhib waxaa na daashaday

Dariiqii badbaadiyo

Dawadii halkay tahay

Sidii kheyr leh noo door

Gabaygaan waxaa tiriyay abwaanka Cabdulle Cilmi Yarrow

Kala xiriir aiy2005@hotmail.com